Η σκλήρυνση κατά πλάκας (γνωστή και ως πολλαπλή σκλήρυνση ή διάχυτη εγκεφαλομυελίτιδα) είναι μια φλεγμονώδης νόσος η οποία καταστρέφει το προστατευτικό μονωτικό περίβλημα των νευρικών κυττάρων (μυελίνη) στον εγκέφαλο και στον νωτιαίο μυελό. Σαν αποτέλεσμα η ομαλή επικοινωνία μεταξύ του εγκεφάλου και των υπόλοιπων οργάνων διαταράσσεται και εκλδηλώνονται συμπτώματα τόσο σωματικά και γνωστικά όσο και ψυχικά.

Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν μυρμήγκιασμα, μούδιασμα στα χέρια, στα πόδια, στον κορμό, στο πρόσωπο ή στα δάχτυλα, θολή/διπλή όραση, κόπωση, αδυναμία, αδεξιότητα, τρεμουλιασμα, ζάλη, δυσκαμψία, αστάθεια και αναπνευστικά προβλήματα. Η δυσκολία στην κατάποση, η σπαστικότητα και η δυσλειτουργία της ουροδόχου κύστης είναι επίσης συχνά συμπτώματα.

​

Η σκλύρηνση κατά πλάκας (ΣΚΠ) παρουσιάζεται κυρίως σε νέα άτομα, ηλικίας 20 – 40 ετών. Οι γυναίκες προσβάλλονται συχνότερα απο τους άνδρες σε αναλογία 3:1. Η νόσος αυτή επηρεάζει 2,5 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως και 2000 – 2500 άτομα στη Κύπρο.

​

Η κλινική εικόνα της ΣΚΠ είναι ετερογενής. Με βάση τον τρόπο εισβολής των συμπτωμάτων διακρίνετε σε διάφορες μορφές. Η πιο κοινή μορφή χαρακτηρίζεται απο επεισόδια εξάρσεων (υποτροπών) και υφέσεων (περιόδοι χωρίς εμφανή συμπτώματα) και συνιστά το 85% των περιπτώσεων. Αντίθετα, σε άλλες περιπτώσεις εγκαθιστάται μια συμπτωμτατολογία η οποία επιδεινώνει με το πέρασμα του χρόνου.

​

Ποια είναι τα αίτια της ΣΚΠ;

​

Τα αίτια που ενοχοποιούνται για την πρόκληση της νόσου δεν είναι τόσο σαφή. Πρόκειται για ένα συνδυασμό περιβαλλοντικών, γενετικών και κληρονομικών παραγόντων. Τα γονίδια, το κάπνισμα και η λοίμωξη απο ορισμένους ιούς όπως ο Epstein – Barr  φαίνετα ότι ενοχοποιούνται για την αύξηση του κινδύνου.

​

Ποια είναι η θεραπευτική αντιμετώπιση;

​

Αιτιολογική θεραπεία της ΣΚΠ δυστυχώς δεν έχει ανακαλύφθεί εώς σήμερα. Η θεραπευτική αντιμετώπιση αφορά την αποτροπή εξάρσεων της νόσου, στην μείωση υποτροπών και επιβράδυνση της αναπηρίας με τη χρήση ανοσοτροποιητικών φαρμάκων σε συνδυασμό με μια ισσοροπημένη αντι – φλεγμονωδες διατροφή.

​

Παίζει κάποιο ρόλο η διατροφή στην εμφάνιση της ΣΚΠ;

​

Αν και στο παρελθόν δεν θεωρούνταν ότι η διατροφή ή ο τρόπος ζωής έπαιζαν κάποιο ρόλο στην εμφάνιση της, αυτό έρχετε να ανατραπεί τα τελευταία χρόνια με τις νεότερες μελέτες. Φαίνεται λοιπόν ότι η διατροφή παίζει ένα απο τους σημαντικότερους ρόλους στην εξέλιξη της νόσου αλλά και στην επιδείνωση ή στην ανακούφιση των συμπτωμάτων της.

Με βάση πρόσφατες μελέτες, οι κύριοι παράγοντες που επηρεάζουν τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου είναι το αυξημένο σωματικό βάρος, και τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης Δ. Έρευνες δείχνουν πως τα άτομα που ζουν σε ψυχρότερα κλίματα και εκείνα με λιγότερη έκθεση στον ήλιο είναι πιο επιρρεπή στην ανάπτυξη της ΣΚΠ. Επιπρόσθετα, το οξειδωτικό στρές δείχνει να είναι παράγοντας που προάγει την νόσο αυτή.

​

Ποιά είναι η κατάλληλη διατροφική προσέγγιση;

​

Μια ισσοροπημένη διατροφή η οποία είναι κοντά στα Μεσογειακά πρότυπα (σχεδόν φυτοφαγική) όπως είναι για παράδειγμα πλούσια σε αντιοξειδωτικά, φρούτα, λαχανικά, σε δημητριακά ολικής αλέσεως, όσπρια και καλά λιπαρά όπως ξηροί καρποί, αβοκάντο, διάφοροι σπόροι και φυτικά έλαια μειώνει την έκφραση φλεγμονής στο σώμα με αποτέλεσμα να ελέγχονται τα συμπτώματα της νόσου αλλά και να μπορεί να ελεγθεί πιο εύκολα το σωματικό βάρος.

Επιπρόσθετα μια ισσοροπημένη διατροφή βοηθά στη μείωση του αισθήματος της κόπωσης, στη μείωση λοιμώξεων του ουροποιητικού συστήματος, στη διατήρηση φυσιολογικής λειτουργίας του εντέρου, της υγείας των οστών, στη βελτίωση της μυικής δύναμης, της εμβέλειας της κίνησης και της ευελιξίας.

​

Τι μπορεί να συμβέι όταν ακολουθείται μια διατροφή υψηλή σε ενέργεια και σε λίπος;

​

Ακολουθώντας μια διατροφή υψηλή σε ενέργεια, κορεσμένα λιπαρά, trans λιπαρά, τηγανιτά, κόκκινο ή επεξεργασμένο κρέας, σε ζωική πρωτείνη, ροφήματα με επιπρόσθτα σάκχαρα αλλά και αλάτι, επιδεινώνει την φλεγμονώδη απόκριση του οργανισμόυ μας με αποτέλεσμα να ενισχύετε η καταστροφή των νευρικων κυττάρων από το ανοσιοποιητικό μας σύστημα και έτσι να επιδεινώνονται τα συμπτώματα της νόσου.

​

Φαρμακευτική αγωγή και διατροφή

​

Υπάρχουν αρκετα φάρμακα που μπορούν να τροποιήσουν την εξέλιξη της νόσου. Κατά τη διάρκεια της ενεργού φάσης της νόσου, τα κορτικοστεροειδή μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη μείωση των συμπτωμάτων. Ωστόσο, η μακροχρόνια χρήση τους συνδεέται με σοβαρές παρενέργειες συμπεριλαμβανομένης της οστεοπόρωσης, του μεταβολικού συνδρόμου, του αυξημένου σωματικού βάρους αλλά και του αυξημένου κινδύνου καρδιαγγειακών νοσημάτων. Έτσι, μικρές αλλαγές στη διατροφή μας βοηθούν:

​

• Η αύξηση του βάρους κατά τη λήψη κορτιζόνης οφείλεται συνήθως στην κατακράτηση υγρών και στην αυξημένη πρόσληψη θερμίδων λόγω της αυξημένης όρεξης. Συνεπώς, η πρόσληψη ενέργειας πρέπει να ρυθμιστεί ώστε να αποφευχθεί η υπερβολική αύξηση βάρους εάν αυτό γίνει πρόβλημα.

• Η αύξηση του σακχάρου στο αίμα είναι μια ακομα πιθανή συνέπεια της λήψης κορτιζόνης. Γι αυτό είναι καλό να καταναλώνετε μικρά και συχνά γεύματα παρά 3 μεγάλα και να περιορίσετε τα απλά σάκχαρα όπως ζάχαρη, μέλι, γλυκά και αναψυκτικά με ζάχαρη τα οποία προκαλούν απότομη αύξηση των επιπέδων του σακχάρου στο αίμα.

• Η κορτιζόνη μειώνει την ποσότητα ασβεστίου βιταμίνης Δ και του φωσφόρου στο σώμα. Έτσι συνιστάται να παρέχετε επαρκή πρόσληψη πολυβιταμινών ειδικά βιταμίνης Δ3 και καλές πηγές ασβεστίου. Συστήνεται η καταναλώση 3 μερίδων γαλακτοκομικών χαμηλών σε λιπαρά ημερησίως. Επίσης, το μπρόκολο, το λαχανο, τα αμύγδαλα, τα αποξηραμένα σύκα, το τόφου και τα φυτικά γάλατα εμπλουτισμένα με ασβέστιο είναι αρκετά καλές πηγές ασβεστίου και τις καθιστά ιδανικές για άτομα με δυσανεξία στη λακτόζη ή άτομα που ακολουθούν μια βίγκαν διατροφή.

• Σε περιπτώσεις που η κίνηση είναι ακόμα εφικτή η συστηματική άσκηση τουλάχιστον 3 φορές την εβδομάδα θα βοηθησει στην διατήρηση της οστικής μάζας και του φυσιολογικού βάρους.

• Τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα μπορεί να μειώσουν τη συχνότητα υποτροπών. Καλό είναι οι ασθενείς με ΣΚΠ να λαμβάνουν συμπληρώματα πολυακόρεστων λιπαρών οξέων ωμεγα 3 και ωμέγα 6 με αναλογία 3:1. Καλές πηγές ωμέγα 6 λιπαρών οξεων συμπεριλαμβάνουν διάφορα ελαία όπως ελαιόλαδο, ιχθυέλαιο και κανόλα. Καλές πηγές ομεγα 3 λιπαρών οξέων είναι τα ψάρια, και διαφοροί σπόροι όπως chia, λιναρόσπορος και σπόροι κάνναβης. Άτομα τα οποία ακολουθούν μια βίγκαν διατροφή θα ήταν σωστό να λαμβάνουν φυτικό συμπλήρωμα ωμέγα 3.

• Η πρόσληψη νατρίου κατά τη θεραπεία με κορτικοστεροειδή πρέπει να είναι περιορισμενη. Μια τροποποιημένη πρόσληψη αλατιού προτείνεται σε ασθενείς με ΣΚΠ ανεξάρτητα από τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται.

• Η κατανάλωση μπόλικου νερού και χυμού από cranberries βοηθά σε λοιμώξεις της ουροδόχου κύστης που μπορεί να αναπτυθχούν σε άτομα με ΣΚΠ. Ιδανικο θα ήταν ο χυμός χωρίς πρόσθηκη ζάχαρης. 

• Εάν η δυσφαγία προχωρήσει, τα τρόφιμα πρέπει να καταναλώνονται σε υγροποιημένη μορφή ή σε μορφή πουρέ ή να τροφοδοτηθούν μέσω σωλήνα.

 

Κλείνοντας, θα ήθελα να επισημάνω, πως οι ασθενείς με ΣΚΠ θα πρέπει να ακολουθούν ένα ισσοροπημένο διαιτολόγιο εμπλουτισμένο σε τροφές πλούσιες σε αντιοξειδωτικά και αντι – φλεγμονώδες δράσεις όπου συμβάλλει σημαντικά τόσο στη διατήρηση της υγείας όσο και στην αντιμετώπιση και ανακούφιση των συμπτωμάτων της νόσου, ενώ παράλληλα βοηθά στη διατήρηση ενός υγειούς σωματικού βάρους.

​

​

​